Vroege interesse
In de jaren twintig van de vorige eeuw steken de Sovjets heel veel energie in het populariseren en professionaliseren van het schaken. Euwe’s Praktische Schaaklessen uit 1927 (één van de beste schaakboeken ter wereld – Sosonko) wordt al in 1930 naar het Russisch vertaald: Курс шахматных лекций . Hoe goed Euwe (als didacticus) werd gevolgd blijkt ook uit deze vertaling van Euwes stuk in de Nieuwe Rotterdamse Courant uit 1928 over het vooruitgeschoven centrum dat in ‘64’ verscheen. Op het einde wijst Euwe op de nieuwe inzichten over dat centrum, en daarmee het groeiend aantal aanhangers van de Aljechinverdediging.
Film over Aljechin
Белый снег России blijkt een verfilming te zijn van Kotovs boek Белые и чёрные – over het leven van Aljechin tussen 1927 en 1946:
Euwe wordt in de film gespeeld door Timofei Spivak https://ru.wikipedia.org/wiki/Спивак,_Тимофей_Иванович acteur, regisseur, scenarioschrijver en vader van actrice Mariana Spivak https://ru.wikipedia.org/wiki/Спивак,_Марьяна_Тимофеевна
Sosonko over Euwe
Genna Sosonko publiceert al heel lang columns op de website www.chess-news.ru In februari 2012 wijdde hij een artikel aan Euwe toen hij na een simultaan foto’s van Euwe onder ogen kreeg die hij nooit eerder had gezien. In het artikel een mooie fotocompilatie en – voor wie het Russisch machtig is – gesprekken over onder andere Capablanca, Lasker en Aljechin. Het artikel eindigt met de constatering dat Euwe als FIDE-president weerstand moest bieden aan de Russen in de tijd van de Koude Oorlog en de hegemonie van het Sovjetschaak, maar dat hij principieel bleef. Dat werd duidelijk ook zo ervaren: in de afgebeelde geheime stukken (die na de perestrojka openbaar werden) staat bijvoorbeeld dat ‘Euwe systematisch en consequent voorstellen van de socialistische landen negeerde’.
In zijn artikel vertelt Sosonko ook dat Euwe in 1977 (iig vlak voor einde Wijk aan Zee 1977) in Moskou naar een toneelstuk was geweest, gebaseerd op Kotov’s boek (zie de film over Aljechin: https://www.youtube.com/watch?v=vRZB3qEiekQ ). Zijn Russisch was niet wat het was geweest zei Euwe met een lach en hij had het tot de pauze uitgezeten. Nu greep Sosonko de kans om te vragen naar Aljechin (“de man waar Euwe de meeste partijen in zijn leven tegen had gespeeld”) waarop Euwe plotseling naar het Russisch overschakelde : «Малко, пажаста (de titel van het stuk) – een niet geheel correcte poging om ‘melk alstublieft’ te zeggen (Молоко пожалуйста).
“Малко, пажаста…” | chess-news.ru
De vijfde schaakkoning
‘De vijfde schaakkoning’ – item van het Russische tv-programma Vremia (jaar onbekend) – waarin Euwes carrière in vogelvlucht passeert aan de hand van een heleboel foto’s en filmpjes, in het begin nog wat bijgekleurd met beelden van de Amsterdamse grachten. Aljechin, WK-match 1935, de tweede wereldoorlog en het WK-toernooi in 1948 – met vrouw en oudste dochter in Moskou. Gentleman, en amateur – schaken-wiskunde-schaken-wiskunde. Het eindigt met Euwe als FIDE-president die Karpov in 1975 tot wereldkampioen kroont.
GM Kryakvin over Euwe
Schaaktechnische uiteenzetting van de matches Euwe-Aljechin door grootmeester Dimtri Kryakvin. De uitgebreide inleiding bij deel 1 met foto’s en beelden, zowel over Aljechin en Euwe, is voor de niet-Russische kijker waarschijnlijk het meest interessant. Inclusief de twee katten als secondanten van Aljechin (‘maar Euwe had een stevig zenuwgestel’) en een anekdote van Flohr over het drinken van Aljechin. Ook met beelden uit de Russische film Белый снег России uit 1980 (De witte sneeuw van Rusland) – deel 2 eindigt met de daarin nagespeelde felicitaties van Aljechin in 1935. Deel 3 heeft een korte inleiding over de aanloop naar de match van 1937 – over de goede prestaties van Euwe na 1935 en de koe(melk) van Aljechin. Deel 4 begint met partij 21 vanwaar het helemaal verkeerd ging voor Euwe – de laatste vijf minuten vatten de periode erna samen: AVRO-toernooi in 1938 met de jonge generatie, de tweede wereldoorlog, de anti-Joodse schrijfsels van Aljechin, de wens van Botvinnik om tot een match te komen met Aljechin en de latere activiteiten van Euwe. Goed verteld en goed ontvangen via het YouTube-kanaal van Levitov chess.
Uit Sjachmaty v SSSR van december 1935.
Samenvatting van het artikel door Arthur van de Oudeweetering
Resume match Aljechin-Euwe
Het eindresultaat leek voor de match onmogelijk, maar gaandeweg een waarschijnlijkere mogelijkheid.
De eerste helft van de match eindigde gelijk en werd gekenmerkt door extreem experimenteel spel van Aljechin, die tot iedere prijs het initiatief wilde pakken. Hoewel Euwe niet eens alle kansen benutte (in partij 6, 7 en 13) haalde hij een achterstand van drie punten in. In de tweede helft speelde Aljechin rustiger (acht remises), maar een andere tekortkoming van hem openbaarde zich: in de openingsfase gingen drie partijen verloren (20,21 en 25) en na nog een nederlaag in de 26e partij was de match eigenlijk beslist.
Euwe toonde diep begrip van het spel, steeds overtuigender naarmate de match vorderde, een enorme openingskennis (eruditie), meesterlijke techniek (2, 8, 15, 28 en 29) en de kunst om een klein voordeel vast te houden en uit te buiten. In de opening was Euwe de meerdere, in de overige stadia tenminste zijn gelijke.
Niet eerder verloor Aljechin zoveel partijen. Geleidelijk zakte de grond onder zijn voeten weg, uitgezonderd enkele uitstekende partijen (1,3, 4 19 en 27). Waar was zijn verbeeldingskracht, zijn virtuoze aanvalsvoering, zijn technische afronding? Onvoldoende voorbereiding, onderschatting van de tegenstander, de wens om met “blote handen” te winnen gaf hetzelfde resultaat voor Aljechin als het voor Capablanca had gedaan in Buenos Aires 1927.
Het belang van de opening was groter dan ooit in deze match: van de 17 partijen met een beslissing won Euwe er 7 met wit en Aljechin 6.
Niet minder belangrijk was de fysieke voorbereiding. Euwe had de sterkere zenuwen, kon zich beter herstellen na een nederlaag en zich aanpassen aan het verloop van de match.
De match is ten einde – de nieuwe wereldkampioen is in de bloei van zijn kracht en zal zijn invloed doen gelden op de ontwikkeling van het schaakspel. De Sovjet schaakorganisatie zal alleen maar profijt hebben van de wereldkampioen wissel, de Hollandse grootmeester heeft zich altijd loyaal getoond naar haar en meer dan eens de wens te kennen gegeven een revanche ontmoeting te willen hebben met de Sovjet-meesters. Met zijn titel zal dit voor Euwe alleen maar nog wenselijker zijn geworden.
Deze pagina is samengesteld met de onmisbare hulp van Arthur van de Oudeweetering. Het MEC houdt zich aanbevolen voor toevoegingen en verbeteringen.