Gepubliceerd op 28 april 2020

Alexander Morozevitsj

Morozevich 1995

English

Zo snel als hij kwam, zo snel verdween deze excentrieke Rus.

Op zeventienjarige leeftijd gaf hij in 1994 zijn visitekaartje af door in Londen het Lloyds bank-toernooi met 9½ uit 10 te winnen. In 1998 won hij toernooi na toernooi, maar dat was niet bij elke schaker bekend omdat de successen voornamelijk in Rusland werden behaald. Zijn zegereeks ontging de toppers echter niet. Niemand minder dan Kasparov was verbaasd dat Anand de schaakoscar van 1998 had ontvangen en niet Morozevitsj.

In het daaropvolgende jaar was Alexander weinig achter het schaakbord te zien, maar wel in de virtuele wereld van ICC, de Internet Chess Club. Daar groeide hij uit tot een fenomeen dat partij na partij won. Binnen de kortste keren was hij daar de beste speler van de wereld. Abrupt stopte hij op ICC, concludeerde dat je door vluggertjes van drie minuten te spelen stopt met normaal denken en dat zijn spel er onder geleden had.

Terug in de wereld van het bordschaak was het de vraag of Morozevitsj ook daar nummer één kon worden. Zijn excentrieke openingen (onder andere de Tsjigorin en het Albins tegengambiet) en zijn aanvallende stijl maakten ‘Moro’ bij het schaakpubliek razend populair. Bij organisatoren was hij minder populair omdat hij regelmatig (op het laatste moment) zijn deelname afzegde en soms ook hoge financiële eisen had. Geruchten over faalangst en een lastig karakter gingen veelvuldig rond. In een interview met Dirk Jan ten Geuzendam in Vrij Nederland (januari 2000) zei hij over zichzelf: “Ik kan erg koppig en lastig zijn als het om mijn principes gaat”.

Op 24 augustus 2008 stond hij – virtueel – eerste op de dagelijks bijgehouden elo-lijst van Hans Arild Runde. Met een elo van 2798,9 stond hij die dag 0,9 punt boven Anand. Op de zes keer per jaar gepubliceerde lijst van de FIDE kwam Morozevitsj echter nooit verder dan de tweede plek. Sinds deze piek speelde hij grilliger en zakte langzaam uit de top tien.
De jaren erna zagen we Morozevitsj steeds minder achter het bord, al zijn de schaakfans direct benieuwd en enthousiast als Alexander weer eens een toernooitje speelt. Ook Kramnik is fan: “Morozevich is a bright player; I like how he plays. This is active chess: only forward! Sometimes luck is on his side, sometimes it is not. It is not boring to watch his games.” De laastste jaren doet hij af en toe mee aan een rapid- of snelschaaktoernooi. Bij vlagen zien we zijn grote talent, maar het ICC-beest van 1999 is hij niet meer.

Als blindspeler was Morozevitsj een klasse apart. In het Melody Ambertoernooi van Joop van Oosterom was hij vaste deelnemer tussen 2002 en 2009. In dat toernooi speelden de beste spelers van de wereld tegen elkaar in een rapidtoernooi en een blindschaaktoernooi. Morozevitsj won het blindschaaktoernooi maar liefst drie keer en werd drie keer tweede. Daarmee legde hij de basis voor zijn eindoverwinningen (resultaten van het rapidschaak en blindschaak opgeteld) in 2002, 2004 en 2006. (ES)

Alexander Morozevich

This eccentric Russian player disappeared as quickly as he had appeared in the chess arena.

In 1994, seventeen years old, he made his mark in London by winning the Lloyds Bank tournament with a 9½ out of 10 score. In 1998 he was winning one tournament after another, but not every chess player knew about this because these successes were achieved mainly in Russia. However, his series of victories didn’t escape the attention of the top players. No less a player than Kasparov expressed his surprise when Anand received the Chess Oscar for 1998, and not Morozevich.

In the following year, Alexander wasn’t often seen at the board, but he could be seen in the virtual world of ICC, the Internet Chess Club. There he grew into a big phenomenon, winning game after game. In no time at all he became the best player in the world online. Then, abruptly, he quit playing on ICC, concluding that by playing three-minute blitz games you stop thinking normally, and that his play had suffered from it.

Back in the world of over-the-board chess, the question was whether Morozevich would be able to become the number one there as well. His eccentric openings (among others, the Chigorin Defence and Albin’s Countergambit) and his attacking style made ‘Moro’ extremely popular with the chess public. He was less popular with organizers, since he regularly cancelled his participation (at the last moment) and sometimes also made high financial demands. Rumours about fear of failure and a difficult character were frequently circulating. In an interview with Dirk Jan ten Geuzendam in the Dutch magazine Vrij Nederland (January 2000), he said about himself: ‘I can be very stubborn and difficult if my principles are at stake.’

On 24 August 2008 he was – virtually – first on Hans Arild Runde’s daily updated Elo list. With an Elo of 2798.9 he was 0.9 punt ahead of Anand on that day. However, on the FIDE list, which is published six times a year, Morozevich never got any further than second place. Ever since this peak, he started performing more unpredictably, and he slowly sank below the top ten.

In the years after this, we saw Morozevich less and less at the board, even though chess fans are always immediately curious and enthusiastic when Alexander appears again in some tournament or other. Vladimir Kramnik, too, is a fan: ‘Morozevich is a bright player; I like how he plays. This is active chess: only forward! Sometimes luck is on his side, sometimes it is not. It is not boring to watch his games.’ In recent years he takes part in rapid or blitz tournaments every now and then. In bursts, we can still see his great
talent, but he is no longer the ICC beast of 1999.

As a blindfold player, Morozevich was in a class of his own. In Joop van Oosterom’s Melody Amber Tournament he was a regular participant in the period 2002-2009. In this event, the best players in the world played against each other in a rapid tournament and a blindfold chess tournament. Morozevich won the blindfold chess tournament no less than three times, and came second three times. These results were the basis for his all-around victories (rapid results added to blindfold results) in 2002, 2004 and 2006. (ES)