De wereldkampioene Xie Jun als panda, het lijkt een vredig beeld, maar achter het schaakbord was Xie Jun eerder een panter. In 1991 verraste zij de schaakwereld door als twintigjarige wereldkampioene te worden. Zij versloeg Maja Tsjiboerdanidze met 8½-6½, waardoor er een eind kwam aan bijna twintig jaar overheersing van Georgische schaaksters. Xie Jun verpletterde twee jaar later Ioseliani (8½-2½), maar verloor in 1996 de wereldtitel aan Zsuzsa (Susan) Polgar. In 1999 won Xie Jun de titel terug om die in 2001 weer te moeten afstaan.
Begin deze eeuw, ze was de dertig net gepasseerd, stopte Xie Jun met topschaak. Zij legde zich toe op haar studie psychologie en opende later een trainingscentrum voor schaken en go. Al met al een korte, maar zeer succesvolle schaakcarrière! Ze zal altijd herinnerd worden als de eerste Chinese wereldkampioene, die het pad effende voor haar landgenoten. China heeft sindsdien het vrouwenschaak gedomineerd, niet alleen qua wereldkampioenen, maar vooral ook op de olympiades.
Daarnaast is Xie Jun de eerste wereldkampioen die het Max Euwe Centrum heeft bezocht. In augustus 1994 nam zij deel aan het Donner Memorial. In een tienkamp deed zij tot de laatste ronde mee om de toernooiwinst. Nadat ze eerder Timman en Van der Sterren had verslagen, moest ze in de negende en laatste ronde van Jeroen Piket winnen om het toernooi te winnen. Piket won en werd, samen met Joesoepov en Adams, eerste. Xie Jun eindigde met 4½ uit 9 op een plaats in de middenmoot. Tijdens het toernooi bracht zij een bezoek aan het MEC en kreeg natuurlijk een fraaie ontvangst en rondleiding. Voor de eerste keer konden we een foto maken van een regerend wereldkampioen(e) naast haar eigen foto in onze eregalerij.
De tweede wereldkampioen die tijdens zijn ‘regeerperiode’ het MEC bezocht was Anand. Hij was eregast op ons jubileum in 2010. Dat jaar vierden we uitgebreid dat Euwe 75 jaar eerder wereldkampioen was geworden. Anand zou direct na het toptoernooi in Londen naar Amsterdam vliegen, maar een sneeuwstorm legde al het verkeer in West-Europa plat. Viswanathan kon nog net de laatste trein naar Brussel pakken, zodat hij in ieder geval het Kanaal over was. Een dag later reden er amper treinen, maar met een paar uur vertraging kwam zijn trein toch aan in Amsterdam. Het jubileum was gered! Anand gaf een lezing en een simultaan om daarna weer snel door te reizen naar Düsseldorf, om vandaar door te vliegen naar India. Het weer was nog steeds beroerd, zodat hij geruime tijd in Duitsland heeft moeten bivakkeren voordat hij eindelijk naar huis kon.
Ook het bezoek van oud-wereldkampioen Garri Kasparov in 2007 was veelbesproken. Een documentaire over zijn politieke aspiraties in Rusland (In the Holy Fire of Revolution) ging op de IDFA in première. Voor de televisie werd een item over Garri in het MEC opgenomen. Tussen de opnames door was hij zeer geïnteresseerd in ons museum en de bibliotheek. De heftige discussie tijdens de IDFA-talkshow met Ruslandkenner Derk Sauer ontaarde bijna in een handgemeen en kreeg veel media-aandacht.
Tenslotte kwam in 2011 Ruslan Ponomariov, wereldkampioen tussen 2002-2003, daags na het Tata-toernooi langs. Hoewel we op maandag gesloten zijn, werd deze topper uiteraard binnengelaten en kreeg hij een privé rondleiding.
Wanneer komt Magnus Carlsen op bezoek? (ES)
Xie Jun, the panda
Women’s World Champion Xie Jun depicted as a panda bear is a peaceful-looking picture, but behind the chessboard Xie Jun was more like a panther. She surprised the chess world in 1991 by becoming the Women’s World Champion at twenty. She defeated Maya Chiburdanidze 8½-6½, putting an end to almost twenty years of Georgian dominance in women’s chess. Two years later, Xie Jun crushed Nana Ioseliani (8½-2½), but in 1996 she lost the world title to Zsuzsa (Susan) Polgar. In 1999, Xie Jun won back the title, but she had to hand it over again in 2001.
At the beginning of the present century, when she had just passed the age of thirty, Xie Jun quit top-level chess. She focussed on her psychology study, and later opened a training centre for chess and go. All in all, a short chess career, but a highly successful one! She will always be remembered as the first Chinese World Champion, paving the way for her fellow countrymen and -women. Since then, China has dominated women’s chess, not only in the World Championships, but especially also at the Olympiads.
Xie Jun was also the first World Champion who visited the Max Euwe Centre. She took part in the Donner Memorial in August 1994. In a ten-player event, she was in the running for tournament victory until the very last round. After having beaten Jan Timman and Paul van der Sterren, she had to defeat Jeroen Piket in the ninth and final round to win the tournament. Piket won the game, and shared first prize with Artur Jussupow and Michael Adams. Xie Jun ended in the middle of the field with 4½ out of 9. During the tournament, she paid a visit to the MEC, and of course she was cordially received and showed round. For the first time we were able to make a photograph of a reigning World Champion standing next to her own photograph in our hall of fame.
The second World Champion who visited the MEC during his ‘reign’ was Viswanathan Anand. He was the honorary guest at our anniversary in 2010, when we extensively celebrated the fact that Max Euwe had become World Champion 75 years earlier. Anand was going to take a flight to Amsterdam right after the top tournament in London, but a snow storm brought all the traffic in Western Europe to a standstill. Vishy was just able to take the last train to Brussels, crossing the Channel in any case. On the next day there were hardly any trains riding, but his train did arrive in Amsterdam with a few hours delay. The jubilee party was saved! Anand gave a lecture and a simul and then quickly travelled on to Düsseldorf, to take a flight to India from there. The weather was still terrible, and he had to stay in Germany for quite some time before he could finally go home again.
The visit by former World Champion Garry Kasparov in 2007 was also much-discussed. A documentary on his political aspirations in Russia, titled In the Holy Fire of Revolution, had its premiere at IDFA at the time. An item on Garry for television was recorded in the MEC. Between the shooting of scenes, he showed great interest in our museum and our library. A heated discussion with Russia-expert Derk Sauer during the IDFA talkshow nearly degenerated into a hand-to-hand fight, and got a lot of attention in the media.
Finally, in 2011, Ruslan Ponomariov, who had been the World Champion in 2002-2003, visited us on the day after the finish of the Tata tournament. Even though we are normally closed on Mondays, of course we allowed this chess star in and gave him a private tour.
So when will Magnus Carlsen visit us? (ES)