Published on April 24, 2020

Peter Leko

Leko

English

Al toen hij nog maar een jeugdspeler was had de Hongaarse schaakwereld het idee dat ze eindelijk een serieuze kandidaat voor de wereldtitel in huis hadden. Met veertien jaar was Peter Leko immers op dat moment de jongste grootmeester ter wereld. En hij had zich al eens laten ontvallen dat hij voor zijn twintigste wereldkampioen wilde zijn.
Leko (1979) volgde als jongste grootmeester zijn landgenoot Judit Polgar op. Er was nog een overeenkomst. De zusters Polgar kregen thuisonderwijs en ook Peter Leko verliet met negen jaar de school, overigens op advies van de schooldirecteur. Hij was toen door het schaken al veel van huis.

Dat hij zo vroeg aan een schaakcarrière kon beginnen had hij te danken aan zijn moeder die een jaar voor het behalen van haar artsendiploma haar studie eraan gaf om de schaakloopbaan van zoon Peter mogelijk te maken. Zijn uitzonderlijke talent stond toen al buiten kijf. Die opoffering had ook een schaduwkant vertelde Leko in 2000 in Schaakmagazine aan journalist Gert Devreese. “We waren thuis met vier: mijn moeder, grootmoeder, broer en ikzelf. Allemaal moesten we leven van mijn schaakprestaties. En ik was toen nog maar dertien, veertien, dat legde nog meer druk op mij.”

Misschien dat die constante druk heeft geleid tot het imago van voorzichtigheid dat altijd aan hem heeft gekleefd. Zijn manager Carsten Hensel had er in 2003 nog een andere verklaring voor: “Ik denk dat het een vergissing is geweest om hem al op die leeftijd (dertien, veertien, MbdW) tegen die toppers (Karpov en Kortsjnoi, MbdW) te laten spelen. Het heeft jarenlang een psychologisch effect gehad.”

Hensel doelde erop dat je door het spelen tegen absolute toppers alleen maar bezig bent met het spelen op compensatie in plaats van zelf het initiatief te nemen. En er was volgens Hensel nog iets: “Peter is een product van de Hongaarse school, met al de voor- en nadelen. In Hongarije zweerde men bij een zeer positioneel spel, met veel aandacht voor de pionnenstructuur en zo. (…) Leko begon na een tijdje te voelen dat je in de club van boven 2700 elo niet makkelijk meer een partij kan winnen met deze rustige aanpak.”

Leko zelf vond overigens dat zijn probleem niet zat in zijn openingsrepertoire en speelstijl, maar in zijn onvermogen om achter het bord door te tasten. Volgens Hensel was Leko’s toenmalige trainer Arshak Petrosian er in de jaren 2001-2002 in geslaagd dat defect te verhelpen. Het had effect, want na een aantal uitstekende toernooien bracht Leko het in 2004 tot een match met Kramnik om de klassieke wereldtitel. Dit als onderscheid van de FIDE-wereldtitel die in een knock-outtoernooi werd verspeeld. Met nog één partij te spelen stond Leko een punt voor. In de slotpartij slaagde Kramnik er echter in een beter staand eindspel tot winst te voeren, waarmee hij de match op 7-7 bracht en de titel behield.

Ook na deze tegenvaller bleef Leko lang tot de wereldtop behoren, maar een match om de wereldtitel haalde hij niet meer. In april 2020 was zijn rating 2663 en stond hij 83 op de wereldranglijst. (MbdW)

Peter Leko

He was still only a junior player, but the Hungarian chess community already had the idea that finally they had a serious candidate for the world title in their midst. At 14, after all, Peter Leko was the youngest grandmaster in the world at that moment. And he had already let slip that he wanted to be World Champion before his twentieth year.
Leko (1979) was the successor of his fellow countrywoman Judit Polgar as the youngest grandmaster until then. And there was yet another similarity. The Polgar sisters were educated at home, and Peter Leko too left school when he was nine – at his headmaster’s advice, by the way. Peter was already travelling a lot to play chess by that time.

That he could start his chess career so early was thanks to his mother, who gave up her study one year before passing her physician’s degree, to devote herself to furthering the chess career of her son Peter. By then his exceptional talent was already beyond dispute. This sacrifice by his mother also had a drawback, as Leko told chess journalist Gert Devreese in the magazine of the Dutch federation Schaakmagazine in 2000: ‘There were four of us at home: my mother, my grandmother, my brother and myself. We all depended on my chess successes for our living. And I was only thirteen, fourteen at the time – this put even more pressure on me.”

Perhaps it was this constant pressure that led to the image of cautiousness that has always stuck to Leko. His manager, Carsten Hensel, gave a different explanation for this in 2003: ‘I think it was a mistake to let him play against all those elite players (Karpov and Kortchnoi, MbdW) at that age (thirteen, fourteen, MbdW). This has had a psychological effect on him for years.’
What Hensel meant was that by playing against absolute top players, you are always just aiming for compensation instead of taking the initiative. And according to Hensel there was another thing as well: ‘Peter is a product of the Hungarian school, with all its advantages and disadvantages. In Hungary, chess teachers swore by highly positional play, with a lot of attention for pawn structure and all that. (…) After some time, Leko started to feel that in the 2700+ club you can’t easily win games with such a quiet approach.’

By the way, Leko himself thought that the problem wasn’t his opening repertoire and playing style, but rather his inability to act vigorously behind the board. According to Hensel, in the years 2001-2002 Leko’s then trainer Arshak Petrosian had succeeded in repairing this defect. And with result, since after a number of excellent tournaments, Leko qualified in 2004 for a match with Kramnik for the classical world title – in contrast to the FIDE world title, which was contested in a knock-out tournament. With only one game to go, Leko was leading the match by a point. However, in the final game Kramnik managed to convert a better endgame to a win, pulling even in the match (7-7) and retaining the title.

After this setback, Leko still remained a world top player for a long time, but he didn’t manage to qualify for another match for the world title. In April 2020, his rating was 2663 and he was No. 83 in the world rankings. (MbdW)